Je hebt goeie stripalbums, je hebt steengoeie stripalbums en je hebtlegendarische stripalbums. De Het geheim van de Zwaardvis-trilogie van E.P.Jacobs behoort al decennia tot die derde categorie. Je moet dus sterk in jeschoenen staan om een vierde Zwaardvisverhaal te durven schrijven. Maarja, als je de naam Jean Van Hamme als scenarist op de cover ziet staan,weet je al dat een vierde Zwaardvisklassieker in de maak is. Voeg daarbijde Nederlandse grafische klasbakken Teun Berserik en Peter Van Dongen– die met het tweeluik De Vallei der Onsterfelijken al hadden bewezen datze weergaloos een Blake & Mortimer-verhaal in hun vingers hebben – en je krijgt met De Laatste Zwaardvis een ware traktatie.


‘Een nieuw Zwaardvisverhaalgaf me een enthousiasme omJacobs te eren.’


Beste Peter, van Teun wisten we uit een vorig interview dat Het Gele Teken en de twee Piramideverhalen zijn favoriete Blake & Mortimer-albums zijn. Welk album of welke albums zijn jouw favorieten?
Peter Van Dongen: Eigenlijk dezelfde boeken, maar dan in een andere volgorde. Eerst de twee Piramideverhalen en dan Het Gele Teken. Komt waarschijnlijk door de ‘klare lijn’ die Jacobs hanteert in dit tweeluik. Omdat ik als kind al veel eerder Herge ontdekt had, spraken de Piramideverhalen me blijkbaar aan. En ook het verhaal, natuurlijk: op reis naar exotische oorden. Wat ik nu, als grote fan van Yves Chaland, zeer waardeer in Het Gele Teken is vooral ook de penseel- lijnvoering.

Van Hamme was onder de indruk

Jullie hadden voor De Vallei der Onsterfelijken een werkmethode ontwikkeld. Bleef die gehandhaafd?Van Dongen: Ja, we werkten eigenlijk precies op dezelfde manier, tenminste zoals voor het tweede deel van De Vallei der Onsterfelijken. Teun begon met de eerste decoupageschetsen, die ik vervolgens kritisch bekeek en waar nodig veranderde. Ik schetste dan de volgende decoupagepagina’s uit, die Teun dan weer bekeek en waarop hij eventuele opmerkingen maakte. Zo hebben we globaal per tien pagina’s de lay-outschetsen uitgewisseld, waarna ik na meerdere aanpassingen de uiteindelijke versie als geheel naar de uitgever stuurde. Uiteindelijk maakte ik ongeveer 2/3de van de decoupagepagina’s en Teun 1/3de. Eenmaal goedgekeurd door de uitgever en Van Hamme (hij was enorm onder de indruk!) gingen we aan de slag met de uitwerking van de schetsen.

Was corona een stoorzender?
Van Dongen: Voor mij speelde corona geen rol. We werken meestal per e-mail. Pas na het uitschetsen van de definitieve potloodplaten deden we correcties op fotokopieen, die we elkaar hadden toegestuurd. Wat zeker hielp door corona is de ontstane tijd die ik plotseling kreeg, na alle afzeggingen van festivals in het buitenland.

Ik kon me daardoor geheel wijden aan De Laatste Zwaardvis. Berserik: Vanwege covid ben ik in Belgie gebleven. In het dorp waar ik woon met zijn veertien inwoners, bestond er overigens weinig kans op besmetting.

Je doet je best

Bestond er geen extra schroom om met een scenario van Jean Van Hamme of om aan een nieuwe ‘Zwaardvis’ te werken?
Berserik: Nu je het zo vraagt, daar heb ik eerlijk gezegd niet echt op gelet. Je gaat zitten en je doet je best. Van Dongen: Voor elk nieuw verhaal heb ik sowieso altijd het gevoel dat je jezelf opnieuw moet bewijzen. Zeker met Blake & Mortimer. Altijd kritisch naar je werk blijven kijken en niet te snel tevreden zijn met wat je maakt. Dat Jean Van Hamme een groot scenarist is en met ons dit verhaal wilde maken is natuurlijk eervol en ook reden om nog beter je best te doen. Maar geen schroom. Dat het een nieuw Zwaardvisverhaal is, gaf me een enthousiasme om Jacobs met dit nieuwe album te eren, en zo de fans van Jacobs iets te geven waar ze gelukkig mee zijn. Even afwachten nog, haha.

Werkte Van Hamme op een andere manier dan Yves Sente, die het scenario voor De Vallei der Onsterfelijken schreef?
Van Dongen: Van Hamme liet meer ruimte voor interpretatie dan Yves Sente. Niet elk plaatje werd al uitvoerig beschreven. Hij gebruikte ook minder tekst en dialoog en minder plaatjes per pagina, dus was er meer ruimte voor ons tekenwerk. Tussentijds kregen we van de uitgever opmerkingen over de getekende pagina’s. Pas in het laatste stadium, de volledige potloodversie en daarna de inktversie, kregen we Van Hammes op- en aanmerkingen. Summier overigens.
Berserik: De manier waarop Van Hamme het scenario uitschreef week inderdaad niet zo af van die van Sente. Misschien met dat verschil dat Jean meer de sfeer van ieder plaatje beschreef en Yves wat meer in detail ging. We kregen wel als commentaar dat hij zelden een uitgewerkt scenario voorgelegd had gekregen waarover hij zo weinig op te merken had. Een compliment van de meester.

Een maquette van wijnflessen en kattenvoer

In De Laatste Zwaardvis krijgt Francis Blake de opdracht om in Pakistan de activeringscode van de Zwaardvissen te wijzigen. Het is een heel spannend verhaal geworden, met een aantal scènes die zich afspelen in Londen en Belfast, waar de IRA een complot voorbereidt. Een kolfje naar de hand van anglofiel Teun?
Van Dongen: De meeste Londenscenes zijn van mijn hand, op een paar pagina’s van Teun na die zich binnen in de War Office afspelen. De pagina’s met straatscenes van Londen, de panorama’s, de scenes in Belfast heb ik gemaakt, en ook de pagina’s met meer exotische locaties. Wat dat laatste betreft is ons aandeel gelijk. We maakten ieder 31 pagina’s en het verhaal speelt zich voor een groot deel in de woestijn af.

Welke scènes vonden jullie grafisch de grootste uitdaging?
Van Dongen: Voor mij toch wel de Londenscenes. Bijvoorbeeld London by night en de pagina met het War Office, al die ramen en torentjes! En toch ook de twee pagina’s waar de vijf Zwaardvissen klaar staan voor transport en onderweg ijn. Grote platen die ook sfeervol moeten zijn. Maar goed, na het tekenwerk kleur ik ook nog alle pagina’s in, waarbij ik erop moet letten Jacobs’ kleurgevoel te benaderen. Een oud, derde deel van de Zwaardvis uit de jaren vijftig en de inkleuring van de Piramideverhalen zoals gebruikt in het magazine Tintin/Kuifje waren mijn inspiratie. Het blijft dus altijd een uitdaging.
Berserik: Een uitdaging betekent dat je niet weet waar je aan begint. Ja, sommige plaatjes kosten wat meer energie dan andere om ze goed te krijgen. Zoals de scene van Mortimer in de hal met al die Zwaardvissen. Die dingen staan schuin geparkeerd, zodat het perspectief ervan niet alleen buiten het papier valt, maar ook buiten de kamer waar je zit te werken. Daarom heb ik een maquette gemaakt met behulp van wijnflessen en verpakkingen van kattenvoer. Ik heb de opstelling bewaard en ik hoop dat ze straks, tijdens de Zwaardvistentoonstelling in het Stripmuseum in Brussel, te zien zal zijn.

Over de Zwaarvistentoonstelling

De tentoonstelling Het gehim van de Zwaardvissen wil aan het publiek de sleutels aanreiken om dit baanbrekende werk in zijn tijd te begrijpen en tegelijk de verbazingwekkende actualiteit van dit historische tweeluik te belichten. De tentoonstelling loopt nog tot en met 16 april. ► Meer info.

Over 75 jaar Blake en Mortimer

JACOBS NEWS

▲ Lees Jacobs News door op de cover te klikken

► Niet goed leesbaar? Lees hier de PDF!

▼ Lees hieronder de artikels uit Jacobs News