Emy Geyskens en Elien Craenhals openen in Hart op slot de dialoog rond rouwverwerking bij kinderen. Naast een poëtisch verhaal biedt Hart op slot vooral ook een educatief luik dat ouders, leerkrachten en andere begeleiders helpt om een gesprek aan te gaan met kinderen rond de dood. En dat blijkt op basis van hun eigen ervaringen essentieel. 

Drie korte vraagjes om mee te beginnen: Wie zijn jullie? Wat doen jullie? En waarom? 

Elien: Ik ben Elien Craenhals en ik houd van lezen en van voorlezen uit prentenboeken. Ik ben coördinator bij uitgeverij Plantyn, waar ik de opvolging doe van manuscript tot boek voor het basisonderwijs. Ik heb samen met Emy Hart op slot geschreven, een boek over rouw. En dat is het eerste boek dat ik heb geschreven. Ik vind het heel leuk om je gevoelens op papier te kunnen zetten. Het is voor mij ook een uitlaatklep voor mijn eigen emoties en gevoelens. Ik vind het zelf heel belangrijk om te lezen en voor te lezen. Als kind kon genoot ik er ook al van. Dus ik vind dit een mooie manier om daaraan bij te dragen. 

Emy: ik ben Emy, auteur van kinderboeken die meestal een maatschappelijke relevantie hebben. Naast schrijven ga ik ook vaak voorlezen als leesfee, ik ben een collega van Elien bij Plantyn en verder doceer ik ook aan Odyssee hogeschool als gastdocente op de verkorte lerarenopleiding. Schrijven is voor mij een uitlaatklep, een manier van expressie en om diepe gevoelens te delen met de wereld.

Waarover gaat Hart op slot

Het is niet de bedoeling dat het boek optreedt als raadgever, maar er staan wel suggesties in hoe je met kinderen kan omgaan rond alles wat met de dood en met rouwverwerking te maken heeft.

Emy: Hart op slot is een combinatie van fictie en non-fictie. Het is niet de bedoeling dat het boek optreedt als raadgever, maar er staan wel suggesties in hoe je met kinderen kan omgaan rond alles wat met de dood en met rouwverwerking te maken heeft.

Jullie hebben het boek samen geschreven. Hoe verliep dat? 

Emy: Elien en ik hebben het boek samen geschreven omdat het voor mij over een zeer persoonlijk onderwerp gaat. Ik ben drie jaar geleden mijn vader verloren. Dus het is een onderwerp dat zeer dicht bij persoonlijke ervaringen aansloot. Daarop ben ik samen met Elien aan de slag gegaan. Zij is er voor mij geweest op momenten dat het héél moeilijk was om aan het boek te werken. Haar input was dan ook van uitzonderlijke waarde. 

Hoe zijn jullie bij elkaar uitgekomen? 

Emy: Elien en ik zijn collega’s. Een hele tijd geleden, liet Elien enkele van haar gedichten lezen. Ik was meteen verkocht en daarom besloten we om samen iets te maken.

Er gaat een persoonlijk verhaal vooraf aan het boek. Kan je daarover wat meer vertellen? 

Mijn kinderen waren toen drie en vijf jaar, dus nog heel jong. Ze hadden heel veel vragen, want enkele dagen voor zijn dood speelde opa nog gewoon gitaar en vertelde hij hen verhalen. Enkele dagen later lag hij plots in coma

Emy: Drie jaar geleden is mijn vader heel onverwacht overleden. Mijn kinderen waren toen drie en vijf jaar, dus nog heel jong. Ze hadden heel veel vragen, want enkele dagen voor zijn dood speelde opa nog gewoon gitaar en vertelde hij hen verhalen. Enkele dagen later lag hij plots in coma en ik vond het heel moeilijk om hen voor te bereiden op de mogelijke dood van hun opa. Hoewel ik meestal heel open communiceer met de kinderen vond ik het toen enorm moeilijk om met hen te praten over iets dat ik zelf nog niet goed kon vatten. En om daarbij in hele klare, open taal te spreken over wat een begrafenis is, wat een crematie is, was niet evident. Dat was voor mij de aanleiding om er een boek over te schrijven. 

Je hebt daarnaast nog iets meegemaakt wat voor jou de aanzet was om er een boek over te schrijven? 

Emy: Om de kinderen goed voor te bereiden op de dood van hun opa vond ik het heel belangrijk dat ze hem nog een laatste keer konden zien. Ik had een voormiddag uitgetrokken om met hen te praten over wat ze zouden zien op intensieve zorgen. Maar toen we daar kwamen, stootte ik op heel veel verzet in het ziekenhuis. De hoofdverpleger vertelde dat ik mijn kinderen zou traumatiseren als ik hen bij opa liet. Op dat ogenblik stond ik verstijfd van angst en stel je jezelf ontzettend veel vragen. “Doe ik er wel goed aan? Ga ik mijn kinderen traumatiseren? Of is het net goed om hen nog een laatste keer bij mijn vader te laten zijn?” 

Op dat moment was het mijn zus, die ergotherapeut is, die besliste om hen toch nog bij hun opa te laten zijn. En voor zover ik weet, zijn ze niet getraumatiseerd en hebben ze er een warm gevoel aan over gehouden dat ze hun opa toch nog een laatste keer hebben gezien.

Waarom was er zoveel twijfel of het al dan niet goed was om jouw kinderen nog een laatste bezoek te laten brengen aan je vader? 

Emy: De dagen na de dood van mijn vader zijn iets waar ik op terugblik als chaotisch en verwarrend. Net dan stellen je kinderen heel veel vragen. “Wat is er met opa? Waar gaat hij dan naartoe?” Ook tijdens de begrafenis zijn er heel veel vragen. “Zit opa in dat potje? Wat gebeurt er met hem?” Ik vond toen geen literatuur of prenten om er met hen over te spreken. Dat was de klik om er een boek over te maken en er onomwonden een non-fictieluik in te verwerken met meer info over rouwverwerking.

Was het moeilijk voor je om die ervaring te vertalen in een boek? 

Emy: Ik heb sowieso enorm veel aan Elien gehad. Ze is niet alleen een collega, maar ook een goeie vriendin. Het feit dat we dit boek me twee hebben gemaakt, was heel belangrijk. De zaken die ik heel moeilijk vond, heeft zij enorm goed opgevangen. Op ogenblikken waarop ik het moeilijk vond om eraan te werken, was zij het die me aanmoedigde om toch vol te houden omdat het nodig is dat er zo’n boek werd uitgegeven. 

Elien, vond jij het moeilijk om Emy’s verhaal te herleiden naar een boek? 

Elien: Helemaal in het begin, wilden we eigenlijk een poëzieboek uitbrengen. Maar gaandeweg voelden we onder andere door de ervaringen van Emy dat er nog meer inzat. Zo voelden we dat er ook nood was aan het informatieve luik. Daar hebben we sterk op ingezet en we merkten dat het boek de combinatie tussen fictie en non-fictie nodig had. Dat maakt het boek ook zo sterk. Het boek combineert twee insteken, maar op een heel warme manier. Dat gaf mij een gerust gevoel en toonde me vooral dat we niet te zwart-wit dachten. Zo voelt het toch aan als een totaalpakket en een boek dat een antwoord kan bieden op verschillende vragen.

Het boek is met andere woorden heel duidelijk een tweeluik? 

Emy: Het non-fictieluik is echt gegroeid vanuit vragen die kinderen stellen. In de eerste plaats de vragen die onze kinderen zich stellen, maar we zijn aansluitend daarop ook naar scholen geweest om daar met kinderen te spreken.  

Elien: We hebben een aantal scholen bezocht en kinderen van verschillende leeftijden samengezet en gevraagd wat de dood nu juist betekent. We hebben daarover laten vertellen en er kwamen antwoorden naar boven die we niet meteen verwacht hadden. Dus we schrokken wel een beetje. Dat heeft ons nog meer doen inleven in de zaken waar kinderen op dat ogenblik mee bezig zijn.  

Emy: Het boek is eigenlijk een tweeluik. Het bestaat uit een fictiegedeelte, een poëtisch verhaal en een non-fictiegedeelte waarin we op zoek gaan naar vragen en antwoorden zoals Wat is een begrafenis? Wat is een crematie?

Hoe zijn jullie heel concreet te werk gegaan? Vooral voor het non-fictieluik is er toch een sterke academische achtergrond vereist? 

Emy: Het fictieluik kwam recht uit ons hart. Dat ontstond volledig uit eigen ervaringen. Voor het non-fictieluik hebben we expertise gezocht. We hebben zelf wel een educatieve-didactische achtergrond. Maar het onderwerp is zo specifiek dat we aanvoelden dat we daar toch extra hulp voor nodig hadden.  

Elien: Daarom zijn we ten rade gegaan bij rouwexpert Manu Keirse. Hij heeft ons begeleid en veel tips gegeven in heel het proces. Zo voelden we dat we steeds op de goede weg zaten en dat we ons niet moesten inhouden in wat we kinderen wilden meegeven. Het is net heel belangrijk dat zij op hun vragen antwoord krijgen. Dat is niet altijd het geval omdat volwassenen kinderen willen beschermen en zulke onderwerpen proberen weg te houden van hen. Maar het is essentieel om kinderen daarin mee te nemen en als volwassenen een rolmodel te zijn in het uiten van je gevoelens. 

Sterven is als verhuizen. De overledene verhuist van de buitenwereld naar het hart van de achterblijvers. Dat vonden we zo mooi dat we dat meteen als uitgangspunt van het boek hebben genomen.

Emy: Toen we ten rade zijn gegaan bij Manu Keirse zei hij meteen: Sterven is als verhuizen. De overledene verhuist van de buitenwereld naar het hart van de achterblijvers. Dat vonden we zo mooi dat we dat meteen als uitgangspunt van het boek hebben genomen.

Waarom is dit een belangrijk boek? 

Emy: Er bestaat al veel goeie en mooie literatuur rond rouwen, maar persoonlijk miste ik een non-fictieluik dat visueel werd afgebeeld op niveau van de kinderen. Duidelijk, onomwonden en open. 

Elien: Zoals Emy zegt, is het boek heel duidelijk. Dat weerspiegelt zich in de prenten van Annelies Vandenbosch, die duidelijk en concreet, maar warm en aangenaam zijn. Dat opent voor kinderen de mogelijkheid om zich concrete dingen voor te stellen en vragen te stellen. Zo kan je als volwassenen binnenkijken in de leefwereld van het kind. 

Dankjewel!

 

Belgian Cats Van het EK 2005 tot de Olympische Spelen 2024

€ 24,99
Riens Van Nuffelen