Het leven kan hard zijn: je wordt bedrogen door je geliefde, je verliest een vriend of familielid of je zit diep in de schulden. Maar het kan ook fantastisch zijn: je vindt de liefde van je leven, hebt de kracht om van baan te switchen of raapt eindelijk de moed bij elkaar om je eerste roman te schrijven. Tienduizenden mensen met grote en kleine problemen vroegen bestsellerauteur Cheryl Strayed om raad. En ze werden geholpen.

Lees hier alvast één van deze adviezen uit Schitterende kleine dingen.

Deel I

Het ging altijd alleen om ons tweeën

Wat is dit voor boek?

Het is een selectie uit de columns van Lieve Sugar. Een groot deel werd oorspronkelijk gepubliceerd op TheRumpus.net. Andere verschijnen hier voor het eerst. De brieven in dit boek werden met een anoniem formulier via The Rumpus naar Sugar gemaild, of rechtstreeks naar Sugars e-mailadres. De meeste mensen die me schreven, wisten niet dat ik Cheryl Strayed was, en andersom waren de meeste briefschrijvers volslagen anoniem voor mij. Dit boek is een verzameling intieme briefwisselingen tussen onbekenden.

Heb je dingen in de brieven veranderd voordat ze werden gepubliceerd?

In sommige gevallen heb ik licht ingegrepen, in het belang van de duidelijkheid en/of de lengte, maar de meeste brieven staan hierin precies zoals ze werden geschreven door mensen die zich geroepen voelden om me te schrijven.

Wat voor soort brieven beantwoord je?

Allerlei soorten. Sommige gaan over romantiek en liefde, andere over verdriet en verlies, weer andere over geld- of familieperikelen. Mijn criteria voor de keuze van de brieven die ik beantwoord in mijn Lieve Sugar-column zijn volslagen subjectief: ik ben bereid van alles te beantwoorden, zolang het me maar interesseert, uitdaagt of ontroert.

Wat voor soort advies geef je?

Het beste advies dat ik maar kan bedenken.

Als een ijzeren bel

Lieve Sugar,

Na twintig jaar liep mijn huwelijk stuk. Wiens schuld het was? De mijne? Die van mijn vrouw? De maatschappij? Geen idee. We waren niet volwassen genoeg om te trouwen, toen in de jaren tachtig, en we deden allebei ontzettend ons best om niet te hoeven omgaan met de ellende die ons boven het hoofd hing.

Maar dat ligt in het verleden. Sinds we drie jaar geleden uit elkaar gingen, heb ik een paar relaties gehad. Een oppervlakkige, een serieuze en de huidige. Met die eerste oppervlakkige was verder niets aan de hand: ik zei duidelijk dat ik me niet al zo snel weer wilde settelen. De tweede begon nogal oppervlakkig, en ik verbrak het contact toen zij serieus werd, maar ik kon niet bij haar vandaan blijven en beloofde dat ik zou nadenken over onze relatie op de lange termijn. Ik zei ook dat ik van haar hield, nadat ik een jaar lang dat woord had weten te vermijden, waarvan ik de definitie sowieso niet helemaal snap. Toen het tijd werd om de knoop door te hakken, maakte ik dat ik wegkwam. Ik raakte met haar zowel een geliefde als een vriendin kwijt.

Nu ben ik weer een vrouw tegengekomen met wie het heel aardig klikt. We gaan nu zo’n vier maanden met elkaar om. Ze maakt op het moment een vechtscheiding door en was helemaal niet op zoek naar een serieuze relatie. Dat klonk volmaakt, maar in werkelijkheid vinden we daten met meer dan één persoon alletwee maar niets, dus hebben we nu een monogame relatie.

Het lijkt erop dat we verliefd aan het worden zijn, al heeft zij het nog niet hardop gezegd. Ik draai er ook omheen, maar we denken het wel allebei. Ik schrik ervoor terug om het te zeggen, omdat ik uit ervaring weet dat zoiets als ‘houden van’ beladen is met beloftes en verplichtingen die makkelijk kunnen worden verbroken.

Mijn vraag aan jou is: wanneer is het ’t juiste moment om die grote stap te zetten en ‘Ik hou van je’ te zeggen? En waar gaat ‘liefde’ eigenlijk over?

Groeten,

Johnny

*

Beste Johnny,

Het laatste wat mijn moeder tegen mij zei, was: ‘hou van’. Ze was te ziek, te zwak en te erg van de wereld om de ‘ik’ en de ‘je’ op te brengen, maar dat gaf niets. Die twee woordjes hebben de kracht om op eigen benen te staan.

Ik was niet bij mijn moeder toen ze stierf. Niemand was erbij. Ze stierf alleen in een kamer in het ziekenhuis, en jarenlang heb ik het gevoel gehad dat ik als gevolg daarvan vanbinnen voor driekwart stijf bevroren was. Ik speelde het keer op keer af in mijn hoofd, die hele reeks gebeurtenissen en keuzes die me ervan hebben weerhouden in haar laatste uren bij mijn moeder te zijn, maar erover nadenken hielp absoluut niet. Dat nadenken was één diepe duik in een bodemloze emmer vol stront.

Ik zou nooit bij mijn moeder zijn wanneer ze stierf. Ze zou nooit meer tot leven komen. Het laatste wat tussen ons was gebeurd, zou altijd het laatste blijven. De manier waarop ik vooroverboog om haar te kussen, en de manier waarop zij op me reageerde: ‘Nee, alsjeblieft’, omdat ze de fysieke pijn niet meer kon verdragen als mensen haar aanraakten, zouden altijd de laatste zijn. En ik die uitlegde dat ik de volgende ochtend zou terugkomen en dat zij daarop nauwelijks waarneembaar knikte, zou altijd blijven. De manier waarop ik mijn jas pakte en zei: ‘Ik hou van je’, waarna zij bleef zwijgen tot ik bijna de deur uit was en toen riep: ‘Hou van’; het zou altijd zo blijven. En de manier waarop ze nog steeds in dat bed lag toen ik de volgende ochtend terugkwam, maar dan dood: voor altijd.

De laatste woorden van mijn moeder klinken in mijn binnenste na als een ijzeren bel die iemand luidt omdat het etenstijd is: hou van, hou van, hou van.

Ik neem aan dat je denkt dat dit alles niets te maken heeft met jouw vraag, Johnny, maar het heeft alles te maken met mijn antwoord. Het heeft alles te maken met elk antwoord dat ik ooit iemand heb gegeven. Het is de ontstaansgeschiedenis van Sugar. En de afgelopen vijf weken sinds je me hebt geschreven dat je niet wist wat ‘houden van’ betekent, kwamen mijn gedachten er telkens weer op uit.

Het is echt niet zo onbegrijpelijk als jij doet voorkomen, sweet pea. Liefde is het gevoel dat we koesteren voor diegenen om wie we heel veel geven en die we heel erg waarderen. Liefde kan licht zijn als de omhelzing van een vriend, of zwaar als de opofferingen die we ons getroosten voor onze kinderen. Het kan romantisch zijn, platonisch, familiair, voorbijgaand, altijddurend, voorwaardelijk, onvoorwaardelijk, doortrokken van verdriet, aangewakkerd door seks, dof geworden door misbruik, versterkt door hartelijkheid, verwrongen door verraad, verdiept door de tijd, verduisterd door problemen, doorkneed met grootmoedigheid, gevoed door humor, en ‘beladen met beloftes en verplichtingen’ waar we al of niet op zitten te wachten en waar we ons al of niet aan willen houden. Het beste wat jij met je leven kunt doen is de liefde bij de lurven pakken. En op dat front heb jij volgens mij nog heel wat werk te verzetten, Johnny.

Maar voordat we daaraan toekomen, wil ik nog even dit zeggen, darling: op de een of andere manier hou ik van jou Ik hou van je om wat je me schreef en omdat je dat zoekende, angstige, oenige, nonchalante, terughoudende, kerelige hart van je hebt blootgelegd. Ik hou van je omdat je me ertoe verleidde om ‘kerelig’ te schrijven, ook al is het geen bestaand woord en heb ik moreel gezien grote bezwaren tegen het hele kerel-gerelateerde lexicon. Heerlijk, dat er vijf hele weken lang niet één dag voorbijging zonder dat ik dacht: maar hoe moet het nou met Johnny? Wat ga ik tegen Johnny zeggen? Heerlijk, dat ik op een avond niet zo lang geleden in bed lag met meneer Sugar, die The New Yorker las, en dat ik míjn tijdschrift – Brain, Child – op mijn borst legde omdat ik aan jou moest denken en aan de vraag die je me had voorgelegd, en dat meneer Sugar toen zijn tijdschrift ook op zijn borst legde en vroeg waar ik aan dacht, en ik het hem vertelde, waarna we jouw problemen bespraken, vervolgens het licht uitdeden en hij in slaap viel en ik zo lang klaarwakker met mijn ogen dicht in mijn hoofd mijn antwoord aan jou aan het schrijven was dat ik besefte dat ik niet in slaap ging vallen, dus stond ik op, liep door het huis, vulde een glas met water en ging in het donker aan de keukentafel door het raam naar de natte straat zitten kijken, waarna de kat kwam, op de tafel sprong en naast me ging zitten en ik haar na verloop van tijd vroeg: ‘Wat zal ik tegen Johnny zeggen?’, en ze snorde.

Ik wist precies wat ik jou zou vertellen. Het probleem was niet echt dat ik dat niet wist. Waarover ik piekerde, was hoe ik bij de lagen kon komen waar je brief volgens mij naar verwijst: de vragen die je niet stelde, maar die overduidelijk schuilgaan achter de vragen die je wel stelde.

Jij bent niet bang voor de liefde. Je bent bang voor alle shit die je aan de liefde hebt opgehangen. En je denkt dat zolang je maar niet die drie woordjes zegt tegen de vrouw van wie je meent te houden, je beschermd zult zijn tegen die shit. Maar dat is niet zo. We hebben verplichtingen aan de mensen om wie we geven en die we toestaan om ons te geven, of we nu wel of niet zeggen dat we van hen houden. Onze belangrijkste verplichting is om openhartig te zijn – om de aard van onze affectie toe te lichten als enige toelichting op haar plaats is.

En in jouw geval is dat zo. Jij vroeg me wat het juiste moment is om tegen je geliefde te zeggen dat je van haar houdt, en het antwoord is: wanneer je denkt dat je van haar houdt. Als ontwijken je belangrijkste tactiek blijft in je romantische betrekkingen met vrouwen, zul je niet alleen je geluk, maar je hele leven kleiner maken.

Ik moedig je aan meer te doen dan hulpeloos je schouders op te halen bij de vraag ‘wiens schuld’ het was dat je huwelijk na twintig jaar is stukgelopen. Het is niemands schuld, darling, maar het komt wel ook door jou. Het zou goed zijn als je eens diep nadacht over wat er wel werkte in die relatie en wat er verkeerd ging; ga eens na hoe je het eerste kunt toepassen in je huidige en/of toekomstige relaties en hoe je het laatste uitbant.

Over drugsverslaafden wordt gezegd dat ze ophouden met emotioneel volwassen worden op het moment dat ze gaan gebruiken, en ik heb genoeg verslaafden meegemaakt om te geloven dat dat waar is. Ik denk dat datzelfde kan gebeuren in een langdurig monogaam huwelijk. Misschien is een deel van jouw beperkte interpretatie van wat het inhoudt om ‘ik hou van je’ te zeggen een overblijfsel van wat je jaren geleden dacht dat het betekende, toen je voor je ex-vrouw koos. Dat ligt inderdaad in het verleden, zoals je al zei, maar ik vermoed dat er toen een stukje van jezelf bevroren is geraakt.

Je liefde voor iemand uitspreken is niet per se ‘beladen met beloftes en verplichtingen die makkelijk kunnen worden verbroken’. De voorwaarden waarover je binnen een relatie tot overeenstemming komt zijn verbonden met, maar worden niet gedefinieerd door de vraag of je al of niet ‘ik hou van je’ hebt gezegd. ‘Ik hou van je’ kan betekenen: ik vind je te gek en mooi en ik ga er alles aan doen om de rest van mijn leven jouw partner te zijn. Het kan ook betekenen: ik vind je te gek en mooi, maar ik verkeer in een overgangsfase, dus laten we het rustig aan doen met de beloftes en zien hoe het gaat. En het kan betekenen: ik vind je te gek en mooi, maar ik ben niet geïnteresseerd in een relatie met je, niet nu en waarschijnlijk later ook niet, hoe te gek en mooi je ook nog steeds bent.

Waar het om gaat, Johnny, is dat het helemaal op jou aankomt. Jij bent degene die de voorwaarden van jouw leven definieert. Jij bent degene die je ingewikkelde, elkaar tegensprekende gevoelens voor deze vrouw moet afwegen en onder woorden moet zien te brengen. Jij bent degene die die rare liefde die je blijkbaar voor haar koestert, zo van: ‘O shit, ik was helemaal niet van plan om verliefd te worden, maar nou overkomt het me toch’, mag beschrijven. Samen zullen jullie moeten uitvinden wat het betekent een exclusieve, prettige, niet-verbonden verbintenis aan te gaan terwijl zij in een vechtscheiding ligt en jij nog niet zo heel lang geleden een huwelijk van tientallen jaren hebt beëindigd.

Doe het nou maar. Dat zal jullie relatie bevrijden van die gespannen toestand die ontstaat als je je inhoudt. Besef je wel dat jouw weigering om iets als ‘ik hou van je’ tegen je geliefde te zeggen haar eigen krachtenveld heeft geschapen? Als je dingen achterhoudt, verwring je daarmee de werkelijkheid. Mensen die dingen achterhouden worden daar lelijk en benepen van. Mensen voor wie dingen worden achtergehouden, worden daar gek en wanhopig van en kunnen niet meer goed bedenken wat ze eigenlijk voelen.

Dus daar moet je je van bevrijden. Je moet geen politiek spelletje spelen. Dat is voor klojo’s. Wees moedig. Wees authentiek. Oefen een beetje met ‘ik hou van je’ zeggen tegen de mensen om wie je geeft, zodat je het, als het er echt op aankomt, ook hardop kunt zeggen.

We gaan allemaal dood, Johnny. Dus laat die ijzeren bel klinken alsof het etenstijd is.

Liefs,

Sugar