Op initiatief van Greta Thunberg werkten meer dan 100 experten mee aan Het Klimaatboek, het boek dat een overzicht moet bieden van de crisis waarin we ons bevinden in al haar complexiteit. Onder deze experten vind je een lange lijst wetenschappers, maar ook activisten en denkers. De klimaatcrisis gaat immers niet alleen om het weer dat verandert. Het gaat ook over microplastiek in ons water, verdwijnende ecosystemen, voedselproductie, klimaatvluchtelingen. Door klimaatveranderingen breken er nieuwe conflicten uit, en worden oude structuren van ongelijkheid weer versterkt. De klimaatcrisis creëert voor ons vragen over hoe we consumeren, maar ook over onze politieke systemen en over hoe we omgaan met nieuws en media, om een paar voorbeelden te noemen.

Enkele bekende denkers die een hoofdstuk hebben bijgedragen aan Het Klimaatboek zijn Thomas Piketty, Naomi Klein, Margaret Atwood en Michael Mann.

Economen Thomas Piketty en Lucas Chancel over decarbonisatie en herverdeling

In dit hoofdstukken pleiten Thomas Piketty en Lucas Chancel voor herverdeling, wat volgens hen een vereiste is als we een kans willen hebben om de opwarming van de aarde onder de 2° C te houden. Volgens hen is een van de fundamentele problemen in de aanpak van de klimaatcrisis tot nu toe, dat ongelijkheid zelden erkend wordt.

‘De rijken zouden het meest moeten bijdragen aan het terugdringen van de uitstoot, en de armen zouden de middelen moeten krijgen om de overgang naar 1,5 of 2 °C aan te kunnen,’ aldus Piketty en Chancel.

Ze besluiten het hoofdstuk met de volgende gedachte: ‘Ongeacht het pad dat door samenlevingen wordt gekozen om de overgang te versnellen – en er zijn veel potentiële paden – is het voor ons tijd om te erkennen dat er geen diepe decarbonisatie mogelijk kan zijn zonder diepgaande herverdeling van inkomen en rijkdom.’

Journalist Naomi Klein benadrukt ook het belang van een rechtvaardige transitie

In haar hoofdstuk benadrukt Naomi Klein dat de klimaatcrisis niet losstaat van andere crises die de wereld vandaag de dag teisteren, en dat de oplossing tot dit probleem ook niet in isolatie van de andere problemen in de wereld gezocht moet worden.

‘De bodemloze zoektocht naar winst, die zovelen dwingt om zonder enige zekerheid meer dan vijftig uur per week te werken, wat voeding geeft aan een epidemie van isolatie en wanhoop, is dezelfde zoektocht naar bodemloze winsten die onze planeet in gevaar heeft gebracht.’ – Naomi Klein.

Dit probleem vereist een aanpak die niet enkel gestoeld is op wetenschap. ‘Op wetenschap gebaseerde klimaatactie houdt in dat we onze energie-, landbouw- en transportsystemen zo snel mogelijk van fossiele brandstoffen af moeten halen,’ aldus Klein. ‘Op rechtvaardigheid gebaseerde klimaatactie vereist meer, namelijk dat we bij deze enorme transformaties ook een gelijkwaardiger en democratischer economie opbouwen.’

Auteur Margaret Atwood beschrijft hoe een praktische utopie er kan uitzien

Met Oryx en Crake schreef Margaret Atwood een dystopische roman over een door klimaatverandering geteisterde wereld. In de werkelijkheid zijn we nog niet in die wereld aanbeland, maar volgens Atwood zou het zover kunnen komen als we nu geen actie ondernemen. Maar hoe doen we dat?

Ze stelt een gedachte-experiment voor om je een praktische utopie in te beelden. Die moet antwoorden op de volgende vragen: kunnen we een maatschappij creëren die meer CO2 vastlegt dan ze produceert en tegelijkertijd eerlijker is, meer gelijkheid kent? Wat gaan we eten? Wie of wat produceert dat eten? Waar gaan we wonen? Waar zijn onze huizen van gebouwd? Wat gaan we dragen? En waar is onze kleding van gemaakt? Hoe zit het met onze energiebronnen?

‘Er komen enorme problemen op ons af,’ geeft Margaret Atwood toe. ‘Eén ding is zeker: als mensen de hoop verliezen, dan is er inderdaad geen hoop meer.’

Atmosfeerwetenschapper Michael Mann over het bestrijden van de nieuwe klimaatontkenning

‘Moeder Natuur probeert ons iets duidelijk te maken,’ volgens Michael Mann. ‘Klimaatverandering is geen vooruitzicht waarvoor we ons schrap moeten zetten, ze is er al.’

Toch zijn er nog steeds mensen en bedrijven die zich gedragen als klimaatontkenners. Ook zelf werd Mann het doelwit van een propagandacampagne van de fossielenbrandstoffenindustrie, door zijn publicaties over de opwarming van de aarde eind jaren negentig.

De klimaatontkenning in recentere jaren is echter anders dan vroeger. Letterlijk ontkennen is bijna onmogelijk geworden, dus gooien de ‘klimaatinactivisten’ het over een andere boeg. Ze proberen zo veel mogelijk verdeeldheid te zaaien binnen de klimaatbeweging, wanhoop aan te wakkeren en de rol van het individu zo veel mogelijk te benadrukken. Zo is bijvoorbeeld de idee van een persoonlijke ecologische voetafdruk sterk gepromoot door de oliemaatschappij BP.

 

Benieuwd welke andere onderwerpen en auteurs aan bod komen in Het Klimaatboek? Hier vind je de hele inhoudstafel.