Creëer een leven dat alleen maar beter en relevanter wordt naarmate je ouder wordt. Het beste komt nog is als een wegenkaart naar zingeving, betekenis en succes naarmate we ouder worden. Veel van ons denken dat hoe succesvoller we zijn, hoe minder vatbaar we zijn voor sociale en professionele irrelevantie. Maar de waarheid is, hoe groter onze successen en hoe meer waarde we hieraan hechten, hoe sneller het opvalt als we dat niveau niet meer halen. En dat is pijnlijk.

Wat kunnen we nu doen om onze rijpere jaren alsnog vol geluk, voldoening en ook succes te laten zijn? Brooks laat ons zien dat echt levenssucces voor iedereen haalbaar is. Door je aandacht op andere gewoontes en prioriteiten te leggen, zoals wijsheid, het loslaten van ‘lege’ beloningen, verbinding en dienstbaarheid, maken we ons klaar voor hernieuwd geluk.

Lees hier alvast het eerste hoofdstuk

Inleiding

De man in het vliegtuig die mijn leven veranderde

‘Het is níét waar dat niemand je meer nodig heeft.’

Deze geïrriteerde woorden waren afkomstig van een oudere vrouw die tijdens een late vlucht van Los Angeles naar Washington D.C. achter me zat. Het was donker en stil in het vliegtuig en de meeste mensen sliepen of keken naar een film. Ik was op mijn laptop aan het werk en probeerde naarstig iets af te ronden wat ik inmiddels volledig ben vergeten, maar wat indertijd van cruciaal belang leek te zijn voor mijn leven, geluk en toekomst.

Een man van wie ik aannam dat het haar echtgenoot was, reageerde met een bijna niet te verstaan gemompel.

‘O, het zou niet beter zijn als je dood was, zeg dat nou niet,’ zei de vrouw.

Ondertussen was mijn aandacht volledig getrokken. Ik was niet van plan af te luisteren, maar onwillekeurig gebeurde het toch. Als mens voelde ik met ze mee, als sociaal wetenschapper was ik beroepsmatig geïnteresseerd. In gedachten schiep ik een beeld van de echtgenoot. Ik stelde me iemand voor die zijn hele leven in relatieve onbekendheid hard had gewerkt, iemand die teleurgesteld was dat zijn dromen niet waren uitgekomen; misschien de loopbaan die hij nooit had nagestreefd, de opleidingen die hij nooit had gevolgd of het bedrijf dat hij nooit had opgericht. Ondertussen, zo stelde ik me voor, moest hij met pensioen en werd hij afgedankt als het nieuws van gisteren.

Na de landing ging het licht aan en kon ik eindelijk een blik op de ongelukkige man werpen. Ik schrok, want ik herkende hem. Hij was heel bekend, beroemd zelfs. Op dat moment was hij halverwege de tachtig en hij was algemeen bekend geweest als held, om zijn moed, vaderlandsliefde en verdiensten van tientallen jaren geleden. Ik had hem sinds mijn jeugd bewonderd.

Toen hij mij door het middenpad van het vliegtuig passeerde, werd hij door de passagiers herkend en steeg er een eerbiedig gemompel op. Staand in de deuropening van de cockpit herkende de piloot hem en zei, terwijl hij mijn gedachten verwoordde: ‘Meneer, ik heb u al bewonderd sinds ik een klein jongetje was.’ De oudere man – die kort daarvoor blijkbaar dood had gewild – straalde vanwege de erkenning van zijn grote verdiensten uit het verleden.

Ik vroeg me af wat een betere beschrijving van de man was: degene die daar nu blij en trots stond te stralen of degene die twintig minuten eerder zijn vrouw vertelde dat hij dood wilde?

In de daaropvolgende weken kon ik de cognitieve dissonantie van het tafereel maar niet uit mijn hoofd krijgen.

Het was in de zomer van 2012, kort na mijn achtenveertigste verjaardag. Ik was niet wereldberoemd, zoals de man in het vliegtuig, maar mijn professionele leven stond er behoorlijk goed voor. Ik was voorzitter van een prominente denktank in Washington D.C., waarmee het prima ging. Ik had enkele bestsellers geschreven. Er kwamen mensen naar mijn lezingen. Mijn columns stonden in The New York Times.

Ik had een lijst gevonden die ik acht jaar eerder, op mijn veertigste verjaardag, had opgesteld, met daarop mijn professionele doelen, die me, indien verwezenlijkt, voldoening zouden geven (daar was ik van overtuigd). Ik had ze allemaal gehaald of overtroffen. En toch… was ik niet al te tevreden of gelukkig. Ik had wat mijn hartje begeerde, of in elk geval wat ik me daarbij had voorgesteld, en toch bracht het me niet de vreugde die ik voor ogen had gehad.

En zelfs als ik er wél tevreden over was, zou ik die tevredenheid dan eigenlijk wel kunnen laten voortduren? Ook al ging ik zeven dagen per week, twaalf uur per dag zo door, wat met mijn tachtigurige werkweek in feite het geval was, dan nog zou mijn vooruitgang op enig moment vertragen en stilvallen. Vaak dacht ik dat de vertraging al was ingezet. En wat dan? Zou ik uiteindelijk op mijn leven terugkijken en tegen mijn lankmoedige vrouw Ester zeggen dat ík evengoed dood kon zijn? Was er een manier om van de tredmolen van het succes af te stappen en de onvermijdelijke professionele achteruitgang op elegante wijze te accepteren? Misschien zelfs in een kans om te zetten?

Hoewel het persoonlijke vragen waren, besloot ik om ze te benaderen als de sociale wetenschapper die ik ben en ze als een onderzoeksproject te behandelen. Het deed onnatuurlijk aan, als een chirurg die zijn eigen blindedarm verwijdert. Toch heb ik mij er vol overgave op gestort en ben ik de afgelopen negen jaar bezig geweest met een persoonlijke zoektocht om een gevreesd vooruitzicht te veranderen in een kans op vooruitgang.

Ik verdiepte me in allerlei literatuur, van mijn eigen vakgebied in de sociale wetenschappen tot aanverwant werk in de hersenwetenschappen, filosofie, theologie en geschiedenis. Ik sloeg er biografieën op na van enkele van de succesvolste mensen ooit. Ik dompelde mezelf onder in het onderzoek naar mensen die naar uitmuntendheid streven en interviewde honderden leiders, van staatshoofden tot eigenaren van ijzerwinkels.

Ik stuitte op een verborgen bron van leed die niet alleen wijdverbreid was, maar bijna universeel onder mensen die het in hun loopbaan goed hebben gedaan. Ik ging het de ‘vloek van de strever’ noemen: mensen die ernaar streven om uitmuntend te zijn in wat ze doen, vinden hun onvermijdelijke achteruitgang uiteindelijk angstaanjagend, hun successen steeds minder bevredigend en hun relaties gebrekkig.

Het goede nieuws is dat ik ook ontdekte waar ik naar op zoek was: een manier om aan de vloek te ontsnappen. Systematisch ontwikkelde ik een strategisch plan voor de rest van mijn leven, waardoor ik de kans kreeg op een tweede helft van de volwassenheid die niet alleen niet zou teleurstellen, maar ook gelukkiger en zinvoller zou zijn dan de eerste.

Al snel drong echter tot mij door dat het niet volstond om het bij het maken van een plan voor mijn eigen leven te laten. Ik moest het ook aan anderen vertellen. De geheimen waarop ik stuitte, waren beschikbaar voor iedereen die een vreugdevol en zinvol leven wilde leiden, en bereid was om het werk te verzetten dat daarvoor nodig was. Maar anders dan in de wereld die we in een eerdere fase van het leven hebben proberen te veroveren, ging het hier niet om een wedstrijd met prijzen. Want we kunnen allemaal slagen en allemaal gelukkiger zijn. Vandaar dat ik dit boek voor jou, mijn medestrever, heb geschreven.

Uit het feit dat je dit boek hebt opgepakt, leid ik af dat je hoogstwaarschijnlijk met hard werken, enorme offers en compromisloze excellentie succesvol bent geweest. (En laten we eerlijk zijn, waarschijnlijk kwam hier ook een behoorlijke hoeveelheid geluk bij kijken.) Je verdient veel lof en bewondering en die zal je vast wel hebben gekregen. Je weet echter al te goed dat je dit feestje niet eeuwig kunt laten voortduren en misschien heb je de tekenen zelfs al opgemerkt, die erop wijzen dat er een einde aan komt. Helaas heb je nooit veel aandacht geschonken aan het eind van het feestje, zodat je slechts een enkele strategie hebt: je probeert het gaande te houden. Je ontkent de verandering en werkt harder.

Maar dat kan alleen maar op ellende uitlopen. In mijn vakgebied van de economie kennen we ‘de wet van Stein’, genoemd naar de vermaarde econoom Herbert Stein uit de jaren zeventig van de vorige eeuw: ‘Als iets niet eeuwig kan doorgaan, zal het stoppen.’ Dat ligt voor de hand, nietwaar? Nou, als het om hun eigen leven gaat, negeren mensen die wet altijd. Maar bij je professionele succes negeer je het op eigen risico. Je zult steeds verder achteropraken en de goden vervloeken.

Toch is er ook een andere weg: in plaats van dat je de verandering van je capaciteiten ontkent, kun je ervoor zorgen dat de verandering zelf een bron van kracht wordt. In plaats van dat je probeert de achteruitgang uit de weg te gaan, kun je die overstijgen door te zorgen voor een nieuw soort succes, beter dan wat de wereld belooft, zonder een neurose en verslaving te veroorzaken; voor een diepgaander soort geluk dan je eerder had; en, al doende, voor ware betekenis in het leven, misschien wel voor het eerst. In dit boek leg ik uit hoe. Mijn leven is erdoor veranderd en ook het jouwe kan erdoor veranderen.

Al is een waarschuwing op zijn plaats: deze weg gaat in tegen een groot deel van je streversinstincten. Ik zal je vragen om je zwakheden niet te ontkennen, maar om ze juist te omarmen zonder je ertegen te verzetten. Om enkele dingen in je leven los te laten waar je hard voor hebt gewerkt, maar die je nu in de weg staan. Om delen van het leven te aanvaarden waar je gelukkig door zult worden, zelfs als je er niet speciaal door wordt. Om de achteruitgang, en zelfs de dood, moedig en met vertrouwen onder ogen te zien. Om de relaties weer op te pakken die je op de lange weg naar werelds succes hebt verwaarloosd. En om de onzekerheid van een verandering aan te gaan, die je juist met zoveel inspanning hebt proberen te vermijden.

Daar is niets gemakkelijks aan, want het valt niet mee om een oude strever nieuwe trucs te leren! Het kost veel moeite om ideeën te accepteren die vreemd zouden hebben geleken toen je er alles aan deed om in je wereldse roeping echt geweldig te zijn. Maar ik beloof je dat de beloning de moeite waard zal zijn. Jij en ik kunnen jaar in, jaar uit gelukkiger worden.

Het beste komt nog.

Verder lezen? Bestel hier een exemplaar!